Bebeklerde Kansızlık Zekayı Düşürüyor!

Normal gibi görülen, mühim olmadığını düşündüğümüz bazı problemler, çocuklarda kansızlık olduğunun habercisi olabilir. Ülkemizde özellikle 0 – 1 yaşa arası çocukların yaklaşık yüzde 50’sinde kansızlık problemi mevcuttur. Bebeklerde kansızlık gelişimi ve büyümeyi engelleyebilen bir rahatsızlıktır, anne ve babaların bu konuda bilgili olmaları ve önlem almaları gereklidir.

Tıpta anemi olarak bilinen kansızlıkta kanın azalması sonucunda kanın oksijen taşıma kapasitesi ve dokulara giden oksijen miktarında azalma meydana gelir. Eğer önlem alınmaz ise bu durum tehlikeli boyutlara ulaşabiliyor.

Demir eksikliği, çocuklarda zekayı düşürüyor ve bedensel gelişime engel oluyor. Çocukların kansızlıktan korunması için ilk altı ay anne sütüyle beslenmeleri ve ek gıdaya zamanında geçilmesi gerekiyor.

Bebeklerde Kansızlık Belirtileri Nelerdir?

Huzursuzluk, iştahsızlık, fazla uyuma, uykusuzluk gibi durumların görülmesi bebeklerde kansızlık belirtileri arasında yer alır. Kansızlık yaşayan çocukların çoğu zaman gelişimi ve büyümesi durur. Hemoglobini aşırı düşerse cilt renginde solmalar görülür. Bu solukluğun anlaşılması için göz kapaklarına, ağız mukozasına, avuç içine ve tırnak yataklarına bakılır.

Demir eksikliği olan çocuklar toprak, kum, buz gibi garip şeylere karşı iştah duyar. Kansızlık ciddi zeka geriliğine ve davranış bozukluklarına yol açar. Ancak kansızlık, erken teşhis edilip doğru tedavi uygulanırsa bu bozuklukların büyük bir kısmı düzelir.

Bebeklerde Kansızlık Nedenleri Nelerdir?

Bebeklerde kansızlık nedenleri eritrositlerin ve hemoglobinin yetersiz oluşuna bağlı kansızlıklar, eritrositlerin aşırı yıkımına bağlı kansızlıklar ve kan kaybına bağlı kansızlıklar olmak üzere üç büyük grupta toplanır.

Çocuklarda kansızlık genellikle bu mekanizmalardan birinin eksik veya bozuk olması sonucunda oluşur, bazı durumlarda birden fazla neden bir arada olabilir. özellikle diyet önem taşır. Diyetin önemli olduğu yaşlar; 6 ay ile 2 yaş arası ve ergenlik dönemleridir, büyümenin hızlı olduğu bu dönemlerde demir bakımından fakir yiyeceklerin tüketilmesi sonucunda demir eksikliği anemisi ortaya çıkabilir.

Ergenlik döneminde olan kızlarda adet kanamaları düzensiz ve fazla olması demir eksikliğine sebep olan nedenlerden biridir. Kan yapımında önemli rol oynayan B12 eksikliği de vejetaryen diyet ile beslenen kişilerde yaşanır, folik asit eksikliği ise yeşil yapraklı sebzeleri olmadığı bir diyetle beslenen kişilerde yaşanır. Bu iki besinin eksikliğine bağlı yaşanan anemi, demir eksikliğine bağlı olan kansızlık kadar sık görülmez.

Bazı ilaçlar çocuklarda anemiye sebep olan nedenler arasında yer alır. İlaçlar, alyuvarların yıkımına sebep olarak veya kemik iliğine direk toksik etki göstererek alyuvar yapımını baskılamak suretiyle kansızlık ortaya çıkarırlar. Bazı ilaçlarında besin maddelerinin emilmesini engelleyerek kansızlık meydana getirdiği bilinmektedir. Aspirin de mide ve bağırsaklarda kanamaya sebep olarak kansızlık oluşmasına sebep olur.  Bu kanamalar çoğu zaman gözle görülmeyecek şekilde, mikroskobik düzeyde olur.

Bebeklerde Kansızlık Nasıl Tedavi Edilir?

Demir eksikliği olan çocuklarda uygulanan tedavi yöntemi ağızdan demir ilacı verilmesidir. İki ay sonra hasta normale döner, ancak demir depolarının doldurulması için uzun bir süre tedaviye devam edilmelidir. Bebeklerde kansızlık tedavisi yapılırken damla veya şurup şeklinde ilaçlar kullanılır, bu ilaçlar sebebiyle dışkı koyulaşır, dişlerde siyahlaşma olabilir ama bu durum geçicidir. Demirin emilimi daha iyi olacağından ilaç, aç karnına veya öğün arasında alınmalıdır. Ayrıca demir emilimini artırmak için C vitamini ile birlikte kullanılması önerilir. Demir emilimini azalttığı için süt ve süt ürünleri ile birlikte demir ilaçları alınmamalıdır.

Bağırsaklarında emilim bozukluğu olan veya hap kullanmak istemeyen hastalara kalçadan iğne yoluyla demir enjekte edilir. Ancak yan etkileri fazla olduğu için doktor tavsiyesine göre uygulanmalıdır. Bulantı, kusma, ishal gibi yan etkileri görülebilir. Kalçadan iğne yapıldığında ağrı, yanma, alerji gibi durumlar yaşanabilir.

Bebeklerde Kansızlık Nasıl Önlenir?

• Biberonla beslenen bebeklerin beslenmesine demir takviyesi ilave edilebilir.
• Bebeklerin ilk altı aylık döneminde anne sütü demir ihtiyacını karşılayacaktır, ancak bazı bebekler demir eksikliği ile doğabilecekleri için bu aylarda doktor tavsiyesi ile demir takviyesi yapılabilir.
• Bebeklerde ek gıdaya geçilen dönemde demir içerikli besinler mutlaka verilmelidir.
• Bebeklere ve küçük çocuklara kepekli ürünler verilmemelidir.
• Bebeklerin altı aydan sonra demir ihtiyaçları artar. Bu sebeple altı aydan sonra katı gıdaya geçilir. Altıncı aydan itibaren mercimek, nohut, yeşil sebzeler, yumurta, kuru kayısı gibi besinler çocuğa verilebilir. Ancak bu besinler alerjiye yol açabileceği için verilmeden önce bir doktora başvurmak gereklidir.
• Tamamen katı gıdalar ile beslenen çocuklarda ise lif yönünden zengin sebzeler, hurma, kayısı, üzüm, et, balık, yumurta, baklagiller, susam gibi besinler yedirilmelidir. Bu tür besinler demir bakımından zengin olduğu için çocuktaki kansızlık problemine iyi gelir ve önlenmesine yardımcı olur. Ayrıca vücuttaki demir emilimini artırdığı için C vitamini bakımından zengin besinlerinde verilmesi iyi olur.

Bir yaşına kadar bebeklere inek sütü verilmemesi gerekir.