Gebelik dönemi anne ve bebek açısından oldukça önemli bir süreci kapsar. Aylarca süren bu dönem içerisinde gebelerin karşılaştığı bazı durumlar ortaya çıkmaktadır. Gebelikte dikkat edilmesi gerekenler farklı şekillerde karşımıza çıkar. Bu durumlar dikkat edilmediğinde anne ve bebeğin sağlık durumunu olumsuz yönde etkileyecektir.

Gebelikte Sigara Kullanımı Zararları

Sigaranın günde 1-2 adet tüketilmesi bir yana sigara içilen ortamlarda annenin duruyor olmasından dolayı bebek olumsuz yönde etkilenmektedir. Bu yüzden anne adayları hamilelik döneminde sigara kullanmamalıdırlar.

Sigara içen annelerde ve bebeklerinde şunlar görülebilmektedir:

– Düşük yapma

– Erken doğum

– Bebekte akciğer gelişiminin zayıf olması

– Yeni doğan bebeğin erken dönem içerisinde ölme riski 2 katına çıkar

– Erken su gelmesi

– Bebeğin eşinin erken düşmesi

– Bebeğin normal bebeklere oranla daha zayıf ve kısa boylu doğması

– Bağışıklık sistemi gelişimi az olduğu için bebekte hastalanma riskinin artması

– Sigara kullanan annelerin bebeklerinde görülen hastalıklar diğer bebeklere göre daha fazla olurken annede de süt oranı sigara kullanımına bağlı olarak düşmektedir.

Gebelikte Alkol Kullanımı Zararları

Alkol içerisinde bulunan teratojen maddesinden dolayı gebelik döneminde kullanıldığında kolaylıkla bebeğe etki edebilecek zararlı bir maddedir. Gebelik döneminde alkol kullanan annelerin bebeklerinde fetal alkol sendromu görülmektedir. Gebelikte alkol kullanımı miktarı ne kadar az olursa olsun bebeğe zarar vereceği için tüketilmemelidir.

Gebelik döneminde alkol tüketildiğinde bebeklerde şunlar görülebilir:

– Bebeğin yüz hatlarında küçük çene, küçük göz gibi durumlar

– Bebeklerde görmede, işitmede sıkıntılı durumlar

– Öğrenme geriliği

– Dudağın ve ya damağın yarık olması

– Hiperaktivite

– İskelet anomalisi

– Erkek bebeklerde testislerin inmemesi

– Beynin ve kafa çapının küçük olması

– Kalp anomalileri

– Böbrek anomalileri

– Omurilik anomalisi

– Doğumdan önce ve sonra büyüme geriliği

– Dikkat eksikliği

– Kol, bacak ve eklemlerde anomali

Bebeklerde görülen bu durumlar geçici değil tamamen kalıcı ve bütün hayatını etkileyecek niteliktedir. Bu yüzden gebelik döneminde alkol tüketimi kesinlikle yapılmamalıdır.

Gebelikte Uyuşturucu Madde Kullanımı

Uyuşturucu kullanım oranı tam olarak bilinmese de gebelik döneminde alınan uyuşturucu maddeler anne, bebek ve doğum sırasında çeşitli olumsuzluklara yol açmaktadır.

– Bebekte gelişim geriliği

– Annede hipertansiyon

– Annede akciğer enfeksiyonu

– Düşük doğum

– Doğumsal özürler

– Bebekte solunum özürleri

– Bebekte yoksunluk sendromu

– Annede psikolojik sorunlar

– Annede AIDS

Hamilelikte Kokain

Hamilelik sırasında kokain kullanmak bebeğe giden kan akışını bozar. Bebekte kalp ritmi artar ve kan basıncı da yükselir. Düşük yapmaya neden olabilir. İlerleyen aşamalarda erken doğum, ani bebek ölümü sendromu, gelişme geriliği, mikrosefali, doğum ağırlığının düşük olması, beyinsel gelişme bozukluğu, davranış bozukluğu, geç anlama gibi durumlar ortaya çıkabilir.

Hamilelikte Esrar

Kısırlık sorununa yol açan uyuşturucu maddelerdendir. Gebelikte esrar kullanımı anne karnındaki bebekte gelişme geriliğine neden olacağı gibi doğumdan sonrada ani bebek ölümüne neden olacaktır.

Hamilelikte Eroin

Ağrı kesici ürünler kategorisinde yer alan eroin yumurtlamayı önler. Erken doğum ve doğumdan sonra ani bebek ölümü sendromu gibi durumlara yol açabilir. Annenin eroin kullanmasından dolayı AIDS hastalığına yakalanması daha kolaydır. Bebek ilerleyen yaşlarda yoksunluk ve bağımlılık sendromu yaşayabilir. Bebeklerde en belirgin durumlar ise kilo kaybı, beslenememe, titreme, ishal, yüksek ateş ve solunum güçlüğüdür. Tedavi edilmesi gerekir.

Gebelikte İlaç Kullanımı Etkileri

Hamilelik öncesindeki sağlık problemlerine bağlı olarak alınan ilaçlar gebelik dönemi içerisinde de kullanıldığında çeşitli sorunlara yol açabilir. Gebelikte ilaç kullanımı konusunda anne adaylarının şunlara dikkat etmesi gerekmektedir:

– Tıbbı durumlarda ve hastalık yakınmalarında ilaç kullanımı zorunlu hale gelmeden ilaç kullanılmamalıdır.

– Gebeler son adet döneminden sonraki 31. ve 71. günler arası ilaç kullanmamaya çalışmalıdır. Çünkü bu dönemde -bebeğin organ gelişimi oluşmaktadır, ilaç kullanımı zarar verebilir.

– Döllenmenin olmasından sonraki 2 hafta boyunca ilaç kullanımı bebeğin ölmesine neden olabilir. Ya hep ya hiç haftası olarak bilinen bu dönemden yani 2 ve 8. haftalar arasında ilaç kullanmak bebekte çeşitli anomalilere neden olabilir.

Gebelik döneminde çok basit bitkisel ilaçlar dahi kullanılsa mutlaka doktora danışılmalıdır. Bazen bir vitamin ilacı dahi bebeği ve gebelik sürecini olumsuz etkileyebilmektedir.

Gebelikte Ağrı Kesici Kullanımı

Hamilelik döneminde rastlanan diş ağrısı, baş ağrısı, bel ağrısı gibi durumlarda kullanılan ağrı kesiciler anne ve bebek için zararlı olabilmektedir. Ağrı kesiciler vitaminler gibi basit ilaçlardan değildir ve içerisindeki maddelerden dolayı zararlı etki oluşturma ihtimali vardır.  Özellikle gebeliğin ilk 3 ayında aspirin gibi ve diğer türdeki ağrı kesicileri kullanmamak gerekir. Kullanmak zorunda kalınırsa mutlaka doktora başvurulmalıdır. Gebeliğin 34. haftasından sonra ağrı kesici ve ya ateş düşürücü ilaç kullanımı da damar gelişimini olumsuz etkilediği gibi hamilelik suyunda azalmaya neden olabilir.

Parol, vermidon, minoset, tamol gibi ağrı kesiciler doktor denetiminde kullanılmalıdır. Aspirin ise kan cıvıltıcı özellik taşımasından dolayı hamilelik döneminde mutlaka doktor kontrolünde kullanılmalıdır. Doğuma doğru aspirin kullanmak doğum sırasında aşırı kanamaya neden olabilir.

Gebelikte Ağrı Kesici Bitki Kullanımı:

Bitkilerin sağlıklı olduğu düşünülebilir ancak ağrı kesici olmalarının yanında anne ve ya bebeğe zarar verecek etkileri bulunabilir. Bu nedenle hamilelik döneminde ağrıyı kesmesi için bitki çayları ve ya bitki tüketimi mümkün olduğunca yapılmamalıdır.

Gebelikte Lokal Anestezi İlaçları Kullanımı:

Hamilelik döneminde diş tedavisi gibi bazı tedavilerden dolayı lokal anestezi uygulanabilmektedir. Lokal anestezide kullanılan ilaçların gebeliğe herhangi bir olumsuz etkisinin olmadığı bilinmektedir.  Uyuşturma amacıyla hamilelikte lokal anestezi uygulanabilir.

Gebelikte Migren İlacı Kullanımı:

Migren ilaçları diğer ağrı kesiciler gibi olmayıp hamilelik sürecinde kullanılması zararlı olan ilaçlardan olabilmektedir. Bu nedenle migren hastaları nöroloji uzmanları ile görüşerek ilaç tedavisini hamileliğe göre düzenlemeleri gerekmektedir.

Gebelikte Antibiyotik Kullanımı

Diş tedavisi, idrar yolu enfeksiyonu, ishal, abse gibi durumlarda antibiyotik kullanımı yapılabilmektedir. Gebelikte antibiyotik kullanımı için bilinen bir zarar olmamakla birlikte bebeğe ve doğum sürecine zararlı etkileri en az olan antibiyotikler seçilmelidir. Gebeler için en uygun olan antibiyotikler doktorlar tarafından kararlaştırılıp verilmelidir. Ancak bazı durumlarda gebeliğe zararı olabilecek antibiyotiklerde kullanılmak zorunda kalınabilir. Daha büyük riskleri önlemek için kullanılan bu antibiyotiklerin dışında üzerinde hamileler için yan etkisi olmadığını yazan antibiyotik ilaçlarda mutlaka doktor kontrolünde kullanılmalıdır.

Gebelikte Röntgen

Gebeliğin en riskli durumlarından biri de röntgen çektirmektir. Gebelik döneminde röntgen çektirilmesi sonucu anne ve bebekte kanserden, gelişim bozukluğuna bebeğin ölmesinden malformasyonlara kadar pek çok etkisi görülmektedir.

5 rad seviyesinde verilen radyasyonun bir etkisi olmadığı ancak 10 rad üzerinde radyasyona maruz kalan bebeklerin ölüm, düşük, anomali, gelişme ve zeka geriliği gibi sorunlarla karşılaştığı tespit edilmektedir. Anne adaylarının çok gerekli olmadıkça röntgen çekimlerini doğum sonrasına bırakmaları daha iyi olacaktır.

Döllenmeden sonraki 2 hafta oldukça önemli bir süreci oluşturur. Bu dönemde röntgen çekilmesi durumunda düşük ve ya ölüm görülebileceği gibi gebelik devam da edebilir. 2 haftalık süreç içerisinden röntgene maruz kalan bebeklerde herhangi bir gerilik ve ya anomali söz konusu değilken bu haftalardan sonra röntgen çektirildiğine göz, zeka, beyin ve diğer organlarda anomali görülebilmektedir. 20. ve 25. hafta aralıklarından sonra bebeğin direnci arttığı için radyasyona bağlı olarak anomali görülme riski daha azdır. Gebelik esnasında röntgen çektirilmesi sonucu lösemi görülme olasılığı daha fazladır.

Gebelikte MR Ve Tomografi Çekilmesi

Gebelikte MR çekiminin herhangi bir sakıncası yoktur. Radyasyon yaymadığı için gebelikte MR çekilebilir hatta bebekteki anomalilerin teşhisinde de MR etkili olabilmektedir.

Gebelikte tomografi çekimi radyasyon içerdiği için çok fazla maruz kalındığında zararlı olabilecek bir durumdur. Annenin hayati bir riski bulunmadığında tomografi çekilmemesi daha uygundur.

Gebelikte Dövme Yaptırmak ve Kına

Steril olmayan koşullarda dövme yaptırmak kan yoluyla çeşitli hastalıkların bulaşmasına neden olan bir uygulamadır. Bu nedenle gebelerin dövme yaptırmaması daha uygundur. Ayrıca gebelik döneminde dövme yapılması sonucu dövme yapılan bölgede kanama, enfeksiyon, ağrı şişlik ve alerji gibi durumlar görülebilmektedir.

Gebelikte 3. aydan sonra yapılan kına herhangi bir soruna neden olmaz. 3. aydan sonra hint kınası ile saçı boyamak ve ya başka işlemler yaptırmakta bir sakınca yoktur. Siyah kına kullanılması hamilelik döneminde sakıncalı bir durumdur.

Gebelikte Saç Boyatma

Saç boyasının içerisinde çok fazla kimyasal madde bulunmasına rağmen saç kökleri bu kimyasalları çok az emdiği için gebelik döneminde saç boyatmak zararlı değildir. Özellikle emzirme döneminde saç boyatmanın zararlı olabileceği kanısı vardır ancak emzirme döneminde de saç boyatmak zararlı bir uygulama değildir.

Gebelikte Ağda ve Epilasyon

Gebelikte lazer yaptırmak içerisinde radyasyon gibi zararlı ışınların bulunmamasından dolayı sakıncalı bir durum değildir. İğneli epilasyon da aynı lazer gibi gebelik döneminde zararlı bir etki göstermez. Gebeliğin 5. ayından sonra göbek ve göğüste hassaslaşma olacağı için epilasyon, ağda, lazer gibi yöntemler sakıncalı olabilir.

Gebelikte tüy dökücü kremler ve ilaçlar içerisinde kimyasal maddeler bulunduğu için kullanılmamalıdır. Bebeğe zarar verebilir. Gebelik döneminde hormonal değişimlere bağlı olarak tüylenme daha fazla olacaktır ancak doğumdan sonra bu durum geçecektir.