Paylaş |
Tweet |
Yumurtalıklar, kadınların genital organlarının, kadınlık organları (progesteron) , az miktarda erkeklik organı (testosteron) üreten yapıları olup, rahmin iki yanında follop tüpleriyle yakın temas içerisinde olurlar. Yumurtalık kistleri günümüzde pek çok kadının en çok korktuğu rahatsızlıktır. Yaşamının bir noktasında hemen hemen her kadının yumurtalıklarında kist olması muhtemeldir. Çoğu zaman masum olup tedavi bile gerektirmeyen yumurtalık (over) kisti, halk arasında korkulan bir durum haline gelmiştir. Ancak bu kistler hep aynı türde olmayıp, pek çok hücre içeren yumurtalık organları, birçok hormonun etkisi altındadır. Bu farklı türden hücreler, çeşitli faktörlerin etkisi ile büyüyüp, küçülebilir, kistlerin içerdikleri hücre türüne bağlı olarak hormon gibi maddeler salgılayabilir.
Kist, etrafı duvarlarla çevrili, farklı dokularla çevrili, içerisinde sıvı barındıran kitlelerdir. İnsan vücudunda hiçbir madde statik olmadığında, hücreler sürekli ölür ve yerlerine yenileri gelir. Aynı şekilde hücreler sürekli olarak değişik miktarlarda sıvı algılamakta olup, bu sıvıların bazıları kan dolaşımından gelir, bir kısmı ise hücreler tarafından yapılır. Bu sıvılar hücrelerde olduğu gibi, devamlı olarak emilir ve yeniden üretilir. Bu durumların tekrarı esnasında bir dengesizlik olması durumunda sıvıda aşırı birikme yani ödem meydana gelir. Sıvıların çevresinde oluşan bir dokunun, sıvı alışverişini engellemesi sonucuna kist adı verilir.
Over kisti her zaman ameliyat gerektirmeyip tedavisi cinsine göre değişir. Belirli aralıklarla tekrar eden basit yumurtalık kistlerinde çoğunlukta hasta takip altına alınır. Bu sırada kistlerin küçülmesi için doğum kontrol haplarından yardım alınır. İltihap içeren kistlerde antibiyotik tedavisi gerekir. Fakat sürekli büyüyen veya büyüklüğü 8 – 10 cm‘yi geçen, yapılan testlerde kötü huylu olma ihtimali taşıyan kistlerde cerrahi işlem uygulanması gerekir. Kötü huylu kistlere rastlanıldığında hastanın yaşına bakılmaksızın yumurtalık kisti ameliyatı ile kistlerin alınması lazımdır. Menopozlu kadınlarda kist bulgusu varsa, kötü huylu olma riski fazla olduğundan hemen müdahale gerektirir. Ancak menopoz dönemindeki kadınlarda tesadüfen bulunan kistler 5 cm’ den küçükse iyi huylu olma ihtimali olduğundan, hasta takibe alınır.
Yumurtalık kisti ameliyatları, duruma göre laparoskopi veya açık ameliyat şeklinde uygulanabilir. İlk tercih laparoskopiden yana olsa da, hangi operasyonun uygulanacağı kistin boyutuna ve hastanın kişisel faktörlerine göre doktor tarafından planlanır. Yumurtalık kistleri için uygulanan cerrahi girişimlerde her zaman kistektomi( kist çıkarma) yapılmaz, bazı durumlarda kistin yumurtalıklarla beraber alınması gereklidir. Hatta rahimle beraber alınması gereken durumlar da vardır.
Kanser türünden olan bir yumurtalık kisti ameliyatında, rahim de alınması gereklidir. İyi huylu bir kistin de bazı durumlarda yalnız alınması mümkün olmayarak, yumurtalıklarında alınması gerekebilir.
Kistlerin tedavisinde mutlaka cerrahi operasyon gerekiyorsa çoğunlukta laparoskopi uygulanır. Bunun sebebi ise hastanın ameliyat sonrasında daha az şikâyetle hızlı iyileşmesini sağlamak, kişinin evine ve işine kısa sürede dönebilecek olmasıdır. Kist kötü huylu ise operasyon, açık ameliyat olarak uygulanır.
– Yumurtalık kistinin, yumurtalık dokusuna zarar vermeden çıkarılması, kistin türüne bağlıdır. Basit yapıda olan kistin, yumurtalıklardan sıyrılarak çıkarılması kolaydır.
– Endometriyozis hastalığı seyrinde gelişmekte olan çikolata kistleri, genellikle yumurtalık dokusunun derinliklerinde olup, birden fazla olabileceğinden, daha zor çıkarılır. Buna rağmen çoğunlukla yumurtalık dokusu korunarak çıkarılması mümkündür.
– Dermoid kist türü çıkarılması zor bir kist olup, tüm yumurtalık dokusuna yayılma durumları söz konusudur. Bu durumda kistle beraber yumurtalıkların da çıkartılması gerekebilir.
– Torsiyon belirtileri gösteren ve acil yapılan operasyonlarda yumurtalıkların korunması pek fazla mümkün olmamakla beraber, yumurtalığın canlılığı devam ediyorsa nadiren yumurtalık dokusunu korumak mümkün olabilir.
– Genel olarak bakıldığında yumurtalık kisti ameliyatı sonrasında ağrıların olması muhtemeldir. Bunun için ağrı kesici tabletler kullanılabilir. Yan etkileri olduğu düşünülerek kullanmaktan vazgeçilmemelidir. Çünkü bu ağrıdan dolayı çekilen streste birçok rahatsızlık oluşturabilir. Bunları bilerek ağrı çekmenin uygun olan bir yanı bulunmamaktadır.
– Ameliyattan sonra yapılan dikişlerde herhangi bir sorun bulanmazsa 5-10 gün süre içerisinde bölge bölge olmak üzere dikiş alım günleri belirlenir ve dikişler alınır. Dikiş yaralarının hızlı bir şekilde iyileşmesini sağlamak için 48 saat sonra kapalı olan yara açılabilir. Eğer yarada bir sorun yoksa pansuman yapılmasa da olur.
– Çoğu ameliyatta olduğu gibi bunda da diyet önerilmemektedir. Fakat karın bölgesi açılarak yapılan ameliyatlarda ilk 2-3 hafta yumuşak gıdalar alınması tavsiye ediliyor. Daha sonrada yemek öğünlerinin 6’ya çıkarılarak az az yenilmesi gerekiyor. Eğer stoma yani bağırsağın karın cildine ağırlaştırılması söz konu ise gıda ayarlamasının tamamı diyetisyenlere bırakılmalıdır. Diyetisyenler de genelde haşlanmış yemekler, yağsız ızgaralar, tavuk, hindi, balıketleri iyi pişirilmiş sebze yemekleri, komposto şeklinde haşlanmış meyveleri ilk iki hafta içerisi için önermektedir. Bu dönemde çiğ sebzeler, kuru yemiş baharatlı yiyecekler. Mısır gibi gıdalar önerilmemektedir. Gün içerisinde 1,5 litre civarında kesinlikle su içilmelidir ki, dışkıyı yumuşatsın ve sorun olmasın.
– Ameliyattan 5 – 6 gün sonra banyo yapılmasında herhangi bir sakınca görülmemektedir. Kesi yerine lif ve kese sürülmemelidir.
– Ayağa kalkma süresi ameliyattan sonra ne kadar kısa olursa o kadar iyi olur. Öncelikle basit egzersizlere başlanmalı ve ağrı oluyor diye hareketsiz kalmaktan kaçınılmalıdır. Karın ve fıtık ameliyatları hassas oldukları için 3 ay boyunca ağır kaldırılmamalıdır. Aynı zamanda taburcu olduktan sonra en az 2 hafta araba kullanılmamalıdır.
– Ameliyat sonrasında; yüksek ateş, yara yerinde şişlik, çalkantı sesi, ağrı, kabarıklık, kızarıklık, kabızlık, idrar yapmada güçlük, bulantı, kusma, titreme, üşüme, gibi aksilikler belirmedikçe 2 hafta sonra hasta kontrolü sağlanır.
Yumurtalık kisti ameliyatı, genel anestezi altından yapıldığından dolayı genel anesteziye bağlı riskler bu operasyonda da oluşabiliyor. Tecrübeli bir doktorun iyi bir değerlendirme sonucu verdiği anestezide bu riskler en aza indirilir.
Kist çıkarma ameliyatlarında istenilen, yumurtalık dokusuna zarar vermeden kistin çıkarılması olsa da bu her zaman mümkün olmaz. Bu sebepten dolayı bu tür bir operasyon geçirecek olan kadının, kistin yakınında olan yumurtalığın alınma olasılığını bilmesinde fayda var.
Kistin kanser olma durumu ameliyat esnasında saptanırsa, kist ile beraber hem yumurtalıkların hem de rahmin alınması gerekebilir.
Bunların dışında yumurtalıkların alınmayıp, yalnızca kistin alındığı durumlarda ilerleyen zamanda kistlerin tekrar oluşma riski bulunmaktadır. Yumurtalık tamamen alınmış ise yeniden kist oluşma riski yoktur.
Hamilelikte yumurtalık kistlerinin görülme 1000 gebe kadından birinde rastlanır. Olası kistler, folliküler veya korpus luteum kistleri olarak bilinir.
Gebelikte oluşan kistlerin çoğunluğu genelde 14. haftaya kadar kaybolur. Büyüklüğü altı cm den fazla olan kistlerin, yüzde 60 oranında kaybolmadığı görülürken, altı cm den küçük kistler yüzde 90 oranında kaybolur.
Böyle bir durumda çocuğun ve annenin zarar görmemesi için 18. haftaya kadar beklenir. Bu bekleme süresinde çoğunlukla kistler kaybolur ve bu haftalarda kistlerin kaybolmaması halinde yapılacak ameliyatın bebek ve anneye zarar verme riski azalır.
Gebelikte oluşan yumurtalık kisti tedavisi, hastanın hamilelik yaşına, şikâyetlerine, kistin boyutuna ve özelliklerine bakılarak planlanır. Erken hamilelikte teşhis edilen küçük kistler takibe alınırlar, burkulma, patlama, kanama gibi durumlarla karşılaşılırsa, hasta acil olarak ameliyata alınır. Kistler hamileliğin 15- 18 haftalarına kadar kaybolmayıp 7-8 cm den büyük ise ameliyat gereklidir. Kötü huylu kist ise ve kanser riski varsa, 18. hafta beklenmeden ameliyat edilmelidir.
Kistektomi (yumurtalık kisti ameliyatı) yaklaşık olarak bir saat sürmektedir. Operasyon laparoskopik (kapalı) uygulanmışsa, hasta bir gün süre ile hastanede kalır, ertesi gün taburcu edilir. Eğer uygulama açık ameliyat şeklinde yapılmış ise, bu durumda hasta 2 – 3 gün hastanede tutulur, duruma göre taburcu edilir.
Yumurtalık kisti ameliyatı fiyatları bulunduğunuz bölge, hastanelere göre değişiklik göstermektedir. Özel hastaneler kategorilerine göre, SGK ‘nin belirlediği ücret dışında, yüzde 30 ile yüzde 70 arasında ek ücret talep edebilmektedir.
Sizin için en uygun olan, yakınınızdaki hastanelerde ücret araştırması yaparak en kısa zamanda tedavi olmanızdır.